Arxangelskdəki Azərbaycan diasporunun yaxın dostu, tanınmış şair Vasiliy Matoninin bugünlərdə 60 yaşı tamam olub. Yubilyarı təbrik edir, onun qısa özkeçmişini və bir neçə şeirini Azərbaycan oxucusuna təqdim edirik:
Vasiliy MATONİN
Kultrologiya üzrə elmlər doktorudur. M.V. Lomonosov adına Quzey (Arktika) Fedaral Universitetinin müəllimi, “Solovetskoe more” tarixi-ədəbi almanaxın baş redaktoru, səkkiz şeir kitabının müəllifidir. Arxangelsk şəhərində yaşayır.
(Василий МАТОНИН
Доктор культурологии, преподаёт в Северном (Арктическом) федеральном университете имени М.В. Ломоносова, главный редактор историко-литературного альманаха «Соловецкое море». Автор восьми поэтических сборников. Живёт в Архангельске.)
***
Quzey – boz rəngində
Gümüş buzlarla dolu.
Sönük olan yayın
Şəffaf dərinliklərində.
Dibsiz ənginliklərində…
Buludlu, tünd-göy səma
Yasəmən meşəsini sanki
Çəkib canına,
Belovodye* əfsanəsitək.
Dumanlar arasından
Süd rəngli şəfəqini
Günəş yaydı hər yana.
Gəmilər nəhayət ki,
Üzdülər okeana.
Ardınca günəş özü
Işıq saldı xəfifcə.
Unutmaram heç nəyi,
Hətta unudanlanlar
Yada düşər səssizcə.
(***
Север – серого цвета:
От серебряных льдин
До неяркого лета
И прозрачных глубин,
От бездонных просторов
Тёмно-синих небес
С облаками, в которых
Скрыт сиреневый лес,
До легенд Беловодья.
Сквозь тяжёлый туман
Уходили сегодня
Корабли в океан.
Проникающий всюду
Млечный солнечный свет
Я ни в ком не забуду,
Даже в тех, кого нет.)
* Belovodye əfsanəsi – Rus xalq nağıllarında Belovodye Azadlıq ölkəsidir. Başqa sözlə, slavyansayağı cənnət. Rus nağıllarına görə, bu ölkədə mənbəyi səmadan başlayan süd çayları axır.
***
– Solovki nədir?
– Daşlardır, sulu qardır,
Mümkün olan qədər
Qaçışa çevrilən addımlardır.
Dənizdə əks olunan səmadır,
Labirintdir,
Ötən illərin yanıq qoxusu,
Alovun və kinin rəngidir,
Həm də qələbənin duzlu dadıdır.
Qırpılmayan gözlərdir,
Cənubdan uçub gələn quşların
Səs-küylü keçididir,
Başsız məbədlərin səssizliyi,
Lal gecələrin sükutudur.
– Bəs ada kimindir, Soltanov,
Kimin?
– Yox, yoldaşlar,
Heç kimin..!
(***
– Что такое Соловки?
– Это камни, дождь со снегом,
Шаг, сменяющийся бегом,
Если вы ещё легки.
Небо – в море, лабиринты,
Запах гарей прошлых лет,
Цвет пожара и обиды,
И солёный вкус побед.
Немигающие взгляды
Из бойниц, как из глазниц,
Многолюдные парады
Прилетевших с юга птиц,
Тишина безглавых храмов,
Немота глухих ночей.
– Остров чей стоит, Салтанов?
– Нет, товарищи, ничей.)
***
Göydən yerə nur yağır…
Elə bil, ay işığı
Süzülür lap bal kimi
Göydən üzü aşağı.
Bu gözəllik önündə
Dayanıram lal kimi.
Yuyacaqdı dalğalar
Sahildəki izləri…
Evə dönmək istərəm
Adlayıb dənizləri.
Yenə qulaq tutulur
Sükunətin səsindən.
Dodağımda nəğmə var
Sevilmək həvəsindən!
(***
Дождь по земле идёт.
Капает лунный свет.
Верил, что это мёд.
Знал, что, конечно, нет.
Бдений ночных следы
Скроет морской прибой.
Хватит ли мне воды,
Чтобы доплыть домой?
Громче пространства гул
Слышу в глухих местах.
Арфа – на берегу,
Музыка – на устах.)
***
Yenə qürub etdi o büllur günəş,
Şimal küləkləri əsdi yenə də.
O məhrəm şəfqətin ilıq nəfəsi
Sanki üz çevirib getdi yenə də.
Fikrim, düşüncəm də döndü payıza
Çöküncə üstümə bir qara kölgə.
Dərdlərin əlindən tək xilas yolu
– Əbədi dünyaya köçməkdi bəlkə?
(***
Хрустальное солнце разбилось
И северный ветер подул.
Тепла мимолётная милость
Осталась на том берегу.
Повеяло мыслью осенней
Над чёрной остывшей рекой.
Я вдруг осознал, что спасенье
Похоже на вечный покой.)
***
Göyün altındakı sakitlikdə,
Səhər küləyinin nəfəsi ilə
Günəşin şəfəqləri altında
Əlçatmaz arzular üzər…
Dənizin sinəsindən qopan
Dalğalar sahilə çırpılar.
Qayanın başında duman, –
Hər şey fikirdən doğular, –
Bunu qaçaraq anlamaq olmaz.
(***
Из поднебесной тишины,
Пылая заревом рассвета,
Плывут несбыточные сны
Движеньем утреннего ветра.
Морской прилив на берегу,
Густое облако над мысом –
Всё воплощается из мысли,
Непостижимой на бегу.)
Ruscadan
Faiq BALABƏYLİ
çevirib
***
Qış da gəlib çıxdı, necə də asan,
Pəncərə önündə bəyazlaşıb yer.
Ürək də hər şeyi bir yuxu kimi
Bu saflıq içində unudum deyir.
Bürüyür damları çəhrayı tüstü,
Göylərə ucalıb gedir ağaclar
Yüksəlir, yüksəlir buluda kimi,
Səmanın nə müdhiş dərinliyi var!
Olanlar olana qarışır belə,
Məişət çarmıxa çəkir bizləri.
Günəşi gözləyə bilənlər üçün
Yox olub gedəcək qar dənizləri.
(***
Ну, вот и зима наступила!
Из окон течёт белизна,
И я забываю, что было,
Как после болезни и сна.
Дымок розовеет над крышей,
Деревья растут в глубину
Небесную. Выше и выше,
Как будто уходят ко дну.
Былое быльем порастает.
Корнями нас держат дела.
А снег непременно растает
Для тех, кто дождётся тепла.)
***
Atam, Allahım, mələklər də yanımda
İsinir vücudum sevən baxışlar altında
Sevincimdən ovunmadan ağlayıram
Bu torpağa əmanətəm
Burda əziyyət çəkirəm
Bu qismətdir mənə,
Bu şərəfdir mənə.
(***
Рядом, отроче, рядом
С Соловками Господь,
И под любящим взглядом
Согревается плоть.
Я от радости плачу,
Что мне выпала честь
Потрудиться, тем паче
Упокоиться здесь.)
***
Mələklər qışa çəkilir
Səma dərinliyə çökür
Səma dənizlə dilləşıb
Susub sükuta çəkilir.
Sinədən asılan dua nəfəs alır
Xaçın dövrəsində
Şirin tüstü dolaşır.
Sonsuzluq şəffaf təmizdir,
Yağmış qar çökür, amma
Ərimir.
(***
Соловки уходят в зиму.
Небо падает на дно,
И молчат невыразимо
Небо с морем заодно.
Дышит ладанка, витает
Сладкий дым вокруг креста.
Снег ложится и не тает.
Даль прозрачна и чиста.)
***
Ayaz gecələrin qaranlığını
Səssizliyimi, səmanın zəngini
Küləyin səsini,
Sətirlər arasında qızıl gülü,
Ancaq mən özüm göndərirəm.
Fənərin al şəfəqi altında –
Yeddi yanvar gecəsi göyün
Yeddinci qatından
Düşən al qar parıltısını…
(***
Шлю тишину из первых рук,
И темноту морозной ночи,
И неба звон, и ветра звук,
И даже розу между строчек.
Под рыжим светом фонаря –
Сиянье розового снега,
Упавшего с седьмого неба
В ночь на седьмое января.)
Ruscadan İradə ƏLİLİ çevirib
